Funkcjonowanie lotnisk

Na początek kilka definicji:

LOTNISKO (Aerodrome ) - wydzielona powierzchnia wraz z przynależnymi do niej obiektami budowlanymi i urządzeniami, przeznaczona w całości lub części do przylotów, odlotów i manewrowania statków powietrznych".

Aneks 14 ICAO

POLE RUCHU NAZIEMNEGO (Movement area ) - część lotniska przeznaczona do naziemnego ruchu samolotów i śmigłowców.

PŁYTA POSTOJOWA lub PERONOWA (Apron) - miejsce postoju samolotów i śmigłowców. Tam wsiadają pasażerowie i odbywa się załadunek ich bagażu.

PUNKT ODNIESIENIA LOTNISKA (ARP - Aerodrome Reference Point) - Punkt wyznaczony na środku dróg startowych lotniska lub na ich przecięciu. Posiada długość i szerokość geograficzną. Wyznacza położenie portu lotniczego.

ELEWACJA LOTNISKA - wysokość n.p.m. najwyższego punktu na polu wzlotów. Wyróżniamy elewację ARP i elewację progów dróg startowych..

POLE MANEWROWE (Maneuvering area) - Część pola ruchu naziemnego przeznaczona do startów i lądowań oraz ruchu naziemnego z tym związanego. Należą do niego:

  • Drogi kołowania (taxiways)
  • Pasy startowe (runway strips)

    DROGA KOŁOWANIA (taxiway) - droga łącząca płytę postojową z miejscem oczekiwania przed pasem startowym lub droga łącząca inne części lotniska. Wyróżniamy:

  • drogę kołowania na stanowisko postojowe (aircraft stand taxilane - część płyty postojowej zapewniająca dostęp do stanowisk postojowych.
  • drogę peronową (apron taxiway) - część drogi kołowania umieszczona na płycie peronowej i przeznaczona do kołowania przez tę płytę.
  • drogę szybkiego zejścia (rapid exit taxiway lub speedway ) droga kołowania poprowadzona pod łagodnym kątem umożliwiająca bezpośredni zjazd statku powietrznego na tę drogę przy większej prędkości.

    POLE WZLOTÓW (Landing area) - część pola manewrowego służąca do startów i lądowań statków powietrznych. Potocznie nazywana pasami startowymi.

    PAS STARTOWY (Runway strip) - odpowiednio przygotowana powierzchnia zawierająca drogę startową.

    DROGA STARTOWA (Runway) - część pasa startowego przeznaczona do startów i lądowań statków powietrznych oraz zabezpieczająca dobieg i zatrzymanie przy RTO (Rejected Takeoff - zatrzymanie startu).


    Helikoptery na lotniskach

    Helikopter zwykle startuje z heliportu . Jest to wydzielona powierzchnia na płycie postojowej przeznaczona wyłącznie dla helikopterów. Na mniejszych lotniskach (np. na Okęciu) nie ma heliportu . Wtedy śmigłowiec musi kołować do pasa startowego jak normalny samolot, tyle że wygląda to trochę dziwacznie. Maszyna wolniutko leci w kierunku pasa startowego unosząc się kilka metrów nad ziemią. Następnie dotyka pasa startowego i po otrzymaniu zgody na start rozpoczyna lot. Taka sama procedura obowiązuje przy starcie helikoptera.

    Zima w portach lotniczych

    Wiele osób dziwi się, w jaki sposób służby lotniskowe radzą sobie z zimą na lotnisku. Zamknięcie lotniska jest wykluczone z uwagi na koszty, opóźnienia zdarzają się jednak bardzo często. Wtedy kontrolerzy lotów mają "urwanie głowy". Rozpoczyna się "akcja zima". Po lotnisku (a zwłaszcza po pasach startowych) jeżdżą pojazdy odśnieżające. Często zdarza się jednak, że zanim pojazd taki dotrze z jednego końca pasa na drugi, musi zaczynać od początku, bo oczyszczona nawierzchnia pasa znów jest zasypana. Jeśli chodzi o samoloty, to są one wyposażone w instalacje ogrzewające, które zapobiegają oblodzeniu samolotu (zwłaszcza na końcówkach skrzydeł, ale nie tylko). Ich użycie wymaga jednak dużych ilości paliwa i nie zawsze wystarcza. Samoloty kołują więc przed startem na stanowisko wydzielone dla potrzeb odladzania. Są tam spryskiwane płynem odladzającym (Odladzanie - deicing ) - jest to mieszanka wody i glikolu.

    Przed odlotem

    Na lotnisko trzeba zwykle przybyć z odpowiednim wyprzedzeniem:



    Przed odlotem pasażer udaje się do jednego ze stanowisk Check-in , do odprawy biletowo-bagażowej. Okazuje tam bilet lotniczy. Przekazany przez niego bagaż zostaje zważony i oznakowany. Bagaż trafia do sortowni,a pasażer otrzymuje kartę wstępu do samolotu (boarding pass) . Następnie należy udać się do stanowiska kontroli paszportowej (Passport Control) . Po tej kontroli podróżny może przekroczyć granice państwa. Następnie jest poddawany kontroli bezpieczeństwa. W bagażu podręcznym nie wolno przewozić m.in. :

    Rzeczy te należy więc usunąć z bagażu podręcznego przed kontrolą bezpieczeństwa. Nie wiem, jak jest w innych portach lotniczych, ale na lotnisku w Warszawie depozyt nie jest zapewniony.
    Po kontroli bezpieczeństwa pasażer może przejść do poczekalni (gate) , gdzie oczekuje na samolot. Następnie, przechodzi do samolotu "rękawem" (jetway) (korytarz łączący poczekalnię z samolotem) lub jedzie do samolotu autobusem lotniskowym.

    W terminalu pasażer może skorzystać z usług, m.in.:

    Na większości lotnisk oferowane są też inne usługi. Na lotniskach znajdują się również tarasy widokowe, kaplice, sale konferencyjne, pokoje dla matki z dzieckiem, punkty pomocy medycznej, salony Executive Lounge dla pasażerów klasy biznes (wyposażone w komputery ze stałym dostępem do internetu i telewizory, a także posiadające barek i prasę).
    Porty lotnicze są też przystosowane dla osób niepełnosprawnych. Umożliwiają również zakup biletu lotniczego czy ubezpieczenia. Na lotniskach znajdują się również przedstawicielstwa linii lotniczych.

    Lotniska w Polsce:

  • Warszawa - Okęcie im. Fryderyka Chopina (WAW)
  • Kraków - Balice im. Jana Pawła II (KRK)
  • Gdańsk - Trójmiasto w Rębiechowie (GDN)
  • Poznań - Ławica (POZ)
  • Wrocław Strachowice (WRO)
  • Szczecin - Goleniów (SZZ)
  • Rzeszów - Jasionka (RZE)
  • Katowice - Pyrzowice (KTW)
  • Łódź - Lublinek (LDZ)
  • Bydgoszcz - Szwederowo (BZG)
  • Szczytno - Szymany (lotnisko nie jest lotniskiem komunikacyjnym, lecz lądowały tam kiedyś samoloty EuroLOT)
  • Zielona Góra - Babimost (IEG)
  • Oznaczenia

    Progi pasa startowego oznaczane są równoległymi białymi pasami o wymiarach: 30 m długości, 1.8 m szerokości, odstęp pomiędzy paskami 1.8 m. Pasy rozmieszczone są symetrycznie do osi drogi. Linia centralna drogi startowej to szeroka linia przerywana o długości 30 m i odstępie 20 m. Nocne światła krawędziowe oraz światła linii centralnej są białe. Światła oznaczające strefę przyziemienia są zielone. Światła czerwone oznaczają, że na przyziemienie jest jeszcze za wcześnie. Sekwencję świateł pulsujących na ścieżce podejścia nazywamy ścieżką Calverta .

    Szerokość drogi startowej Liczba pasów w oznaczeniu progu
    18 m 4 pasy
    23 m 6 pasów
    30 m 8 pasów
    45 m 12 pasów
    60 m 16 pasów


    Za znakami progowymi umieszczone są wielkie cyfry kierunku lądowania. Wyrażone są one w stopniach względem północy magnetycznej i zaokrąglone do dwóch pierwszych cyfr, np. kierunek 330o podaje się jako 33. W przypadku równoległych dróg startowych oznaczenie uzupełniane jest literą:

    Jeżeli długość drogi startowej przekracza 1800 m, umieszcza się na niej oznaczenia strefy przyziemienia ( touchdown zone marking ). Malowanie to jest parą równoległych oznaczeń rozmieszczonych 150 m od progu, symetrycznie do osi drogi. Ilość par zależy od LDA ( Landing distance available ) - dostępnego dystansu lądowania, wynoszącego zwykle tyle, co długość drogi startowej.

    LDA Ilość par oznaczeń równoległych
    mniej niż 900 m 1 znak
    900 m - 1200 m 2 znaki
    1200 m - 1500 m 3 znaki
    1500 m - 2400 m 4 znaki
    2400 m i więcej 5 znaków

    300 m od progu znajdują się znaki punktu przyziemienia. Są to 2 pasy długości 45 m - 60 m i szerokości 10 m, umieszczone po obu stronach linii centralnej.

    Wszystkie przeszkody i budynki na lotnisku i w jego okolicach muszą być odpowiednio oznaczone. Znaki dzienne powinny być widoczne z odległości 1000 m z powietrza i 300 m z ziemi. Duże obiekty (np. budynki) maluje się w biało - czerwone lub biało - pomarańczowe pasy (równoległe do krótszej krawędzi obrysu). Mniejsze obiekty można malować na jeden, kontrastujący z okolicą, kolor. Przeszkody płaskie lub niskie punktowe oznaczane są czerwonymi chorągiewkami. Pod napowietrznymi liniami przewodowymi powinny być zawieszone kule o średnicy nie mniejszej niż 60 m. Kule powinny być jednolicie białe i czerwone, wieszane na przemian. Odleglości pomiędzy kulami muszą być proporcjonalne do wielkości kul.

    Odległości pomiędzy kulami Wielkość kul
    30 m 60 cm
    35 m 80 cm
    40 m 130 cm

    W nocy przeszkody powinny być oświetlone. Jeżeli zwykłe oświetlenie nie jest wystarczające (np. w przypadku budynków i wież),stosuje się czerwone światła przeszkodowe o jasności nie większej niż 10 kandeli. Pojazdy powinny mieć pulsujące światła koloru pomarańczowego. O ile to możliwe, powinno się stosować kolor czerwony lub żółtawozielony dla pojazdów ratowniczych iżółty dla pojazdów obsługowych.

    W razie awarii łączności radiowej z samolotami w powietrzu i na ziemi stosuje się rakiety lub silny ręczny reflektor ( light gun ) z filtrami czerwonym i zielonym. Pojedyncza czerwona rakieta dla samolotu w powietrzu oznacza zakaz lądowania, dla samolotu kołującego oznacza nakaz zatrzymania się. Rakieta zielona oznacza zezwolenie na lądowanie, kołowanie lub start. Natomiast kilka zielonych rakiet jest nakazem lądowania i zwolnienia drogi startowej.

    Czerwone tabliczki z białymi cyframi (umieszczone przed pasem startowym) są oznaczeniem drogi startowej. Tabliczki żółte z czarną literą (umieszczone wzdłuż drogi kołowania) to oznaczenia drogi kołowania. Tabliczki żółte z czarną cyfrą (umieszczone przed stanowiskiem postojowym na płycie postojowej) oznaczają numer stanowiska postojowego.

    Środek drogi kołowania oznacza się żółtą, ciągłą linią. Punkty oczekiwania oznaczone są podwójnym pasem poprzecznym. Krawędzie dróg są wyznaczone światłami koloru ciemnoniebieskiego. Linia środkowa drogi ma światła zielone i żółte. Poprzeczki świetlne w punktach zatrzymania są czerwone. Na dużych lotniskach stosuje się rozbudowane systemy kierowania ruchem naziemnym przez przełączanie segmentów świateł dróg kołowania.