A320 - menu:
Na lotniczych forach internetowych często powtarza się jedno pytanie: "Do czego służą panele z przyciskami przy stanowiskach stewardes". Uznałem więc, że czas przyjrzeć się im bliżej. Panele te różnią się w zależności od typu samolotu, ale omówię je na przykładzie paneli w samolotach firmy Airbus.
Airbus dla swoich maszyn zaprojektował (począwszy od A320) system CIDS (Cabin Intercommunication Data System). Moduły systemu znajdują się w przedziale awioniki. Głównym komponentem systemu jest tzw. CIDS Director - system wyposażony jest w 2 Directory, jeden aktywny, drugi zapasowy (na wypadek awarii). System CIDS służy do obsługi (jak również testowania i monitorowania) wszystkich systemów kabiny pasażerskiej samolotu. Nie będę tu opisywać szczegółów konstrukcji systemu, skupię się natomiast na jego funkcjach.
Panele kontrolne CIDS znajdują się przy każdym stanowisku stewardessy, jednak tutaj opiszę wyłącznie panel główny, znajdujący się z przodu kabiny, przy stanowisku pursera (szefa pokładu).
Panele te mogą mieć formę tradycyjną (z przyciskami) lub (spotykaną coraz częściej) formę 15-calowego ekranu dotykowego.
Za pomocą interfonu (system komunikacji wewnętrznej) załoga może komunikować się między sobą oraz wygłaszać komunikaty do pasażerów. Może również otrzymywać od nich komunikaty. Kiedy np. pasażer naciśnie na swoim PSU (Passenger Service Unit - panel nad fotelami) przycisk wezwania stewardessy, na panelu nad głową stewardessy (ACP - Area Control Panel - zamocowany w suficie, obok znaku EXIT) zapala się jedna z kolorowych lampek (tzw. rainbow lights). I tak np. lampka niebieska oznacza wezwanie od pasażera, różowa ciągła wezwanie do komunikacji od członka załogi,różowa migająca oznacza wezwanie od załogi w trybie pilnym (EMERGENCY) bursztynowa ciągła oznacza wezwanie nadane z toalety (np. jeśli pasażer źle się poczuje i potrzebuje pomocy), zaś migająca lampka bursztynowa oznacza wykrycie dymu w toalecie przez zainstalowane tam czujniki. Za każdym razem, kiedy zaświeci się lub zostanie wyłączona któraś z lampek na panelu ACP (a także np. znaki "zapiąć pasy" i "nie palić"), towarzyszy temu sygnał dźwiękowy.
Jeśli system posiada tę funkcję, stewardessa za pomocą swojego panelu CIDS może również nadać do kokpitu (wyświetlającą się pilotom na ich ekranach ECAM) wiadomość tekstową "CABIN READY", informującą o tym, że kabina jest zabezpieczona i gotowa do startu lub lądowania.
Stewardessa może z poziomu panelu CIDS sterować oświetleniem kabiny. Jest ono podzielone na strefy (analogicznie jak klimatyzacja). Można np. oddzielnie sterować oświetleniem kabiny przedniej i tylnej. Dodatkowo, istnieją oddzielne przełączniki dla różnych rodzajów oświetlenia (np. oświetlenie wzdłuż ścian kabiny, oświetlenie wzdłuż przejścia, oświetlenie wejścia do samolotu etc). Z poziomu tego panelu można również sterować intensywnością światła. Zwykle występują 2 ustawienia (BRIGHT/DIM) - pełna moc światła oraz światło przyciemnione. Światła przyciemnia się np. w locie nocnym. Standardową procedurą jest także przyciemnianie lub całkowite wyłączenie świateł kabiny na czas startu i lądowania (ma to zwiększyć widoczność znaków ewakuacyjnych).
Stewardessa może z poziomu panelu CIDS sterować np. gotowymi zapowiedziami dla pasażerów (np. instrukcja bezpieczeństwa), systemem audio (np. muzyka podczas boardingu) czy video (np. wyświetlanie filmów czy mapy interaktywnej prezentującej aktualne położenie samolotu czy parametry rejsu, takie jak np. wysokość, prędkość, czas lokalny w miejscu docelowym, czas od startu, czas do lądowania, pokonana odległość czy pozostała odległość). Jeśli zainstalowane są takie opcje, stewardessa może również złożyć składane monitory (zainstalowane na suficie w kabinie) do startu lub lądowania lub też je uruchomić, jak również może ona włączyć/wyłączyć (robi się to także przed startem/lądowaniem) dopływ prądu do gniazdek zainstalowanych w poręczach każdego fotela oraz systemów telefonicznych(jeśli linia lotnicza oferuje te opcje).
Wzdłuż kabiny zainstalowane są nad fotelami wspomniane już panele PSU (Passenger Service Unit). Służą one pasażerowi do wezwania stewardessy i włączenia indywidualnego oświetlenia. Posiadają także głośnik, dzięki któremu pasażer słyszy nadawane komunikaty oraz panel z maskami tlenowymi, które wypadają automatycznie, jeśli ciśnienie w kabinie gwałtownie spadnie. Na PSU znajdują się również podświetlane znaki "nie palić" i "zapiąć pasy".
I wreszcie, stewardessa może kontrolować stan techniczny kabiny. Oznacza to np., że kiedy w pojemnikach z wodą skończy się zapas wody i trzeba uzupełnić zbiornik, zapala się odpowiednia lampka. Tak samo w przypadku np. awarii toalety. Stewardessa może również przeprowadzić test oświetlenia awaryjnego czy test systemów PSU (sprawdzający np. to, czy sprawne są znaki "zapiąć pasy" lub czy zatrzaski masek tlenowych działają bez zarzutu).
Sterowanie znakami "nie palić" i "zapiąć pasy" (jak również zainstalowanych w toaletach ich odpowiedników RETURN TO SEAT - wróć na miejsce) możliwe jest tylko z kokpitu.
W kokpicie znajduje się na panelu górnym przełącznik EVAC. Ma on 2 możliwe ustawienia: CAPT/CAPT&PURS. Jeżeli jest on ustawiony w pozycji CAPT, tylko kapitan może wydać rozkaz ewakuacji (kiedy go wyda, w kabinie rozlega się syrena, i podświetlane są natychmiast znaki ewakuacyjne). Jeśli zaś jest ustawiony w pozycji CAPT&PURS, wtedy ewakuację może zarządzić zarówno kapitan, jak i stewardesa (która ma do tego odpowiedni przycisk na swoim panelu CIDS).
Choć zasadniczo podstawowe funkcje paneli CIDS są takie same, to w rzeczywistości każda linia lotnicza zamawiając samolot ma do dyspozycji bardzo wiele opcji dodatkowych - skutkiem czego również panele CIDS są w pełni dostosowywane do potrzeb klienta. I tak np. każda linia lotnicza może mieć swoje własne zapowiedzi. Są one przechowywane na kartach pamięci wsuwanych w panel, dzięki czemu mogą się różnić w zależności od trasy lotu (np. w różnych językach na różnych trasach). Linia lotnicza może też mieć własny system kolorowego oświetlenia kabiny, a także cały szereg wspomnianych wyżej opcji dodatkowych związanych z systemem IFE. Linia może również zażyczyć sobie laptopów z systemem sterowania kabiną, które podłączane są do panelu CIDS przez port USB lub sieć Ethernet. Do dodatkowych opcji, jakie występują w systemie CIDS można zaliczyć także np. możliwość zostawiania wiadomości tekstowych kolejnej załodze. Załoga przekazująca samolot może np. w takim komunikacie poinformować o drobnych awariach, które wystąpiły podczas poprzedniego rejsu.